Mesam kongresine sunulmak üzere 2005 yılında kaleme aldım Karadeniz ve folkloru üzerine Karadeniz yöresini ve folklorünü araştırmak ne merak nede teoriktir.İnsanının başarısını anlamak için çok yönlü araştırmak gerekir.Bu yazının amacı budur. Karadeniz insanını türkiye coğrafyasında yaşayan insanlardan ayıran özelliği,çalışkanlığı,mertliği,söylediğinin arkasında duruşu ve en önemlisi son söyleyeceğini ilk söylemesidir. Tabiatın ve çevre koşullarının insan üzerinde ne denli etkili olduğunu anlamak için karadeniz insanını incelemek doğru seçimdir.Türk coğrafyasında yeri farklıdır.kısaca cesurdur,çalışkandır,ataktır,beceriklidir,bunların toplamı başarılı olmasının nedenleri sayılmalıdır .
Karadeniz insanını,sanat,ticaret,sanayi ve en önemlisi politikada görmek neredeyse alışkanlık yapmış durumdadır.Yapısından kaynaklanan atak ve cesareti sayesinde bütün bu alanlarda başarılıdır.Yaşamın zorluklarını alın yazgısı olarak algılamaz.var gücüyle direnerek onların üstesinden gelmeyi sever bu anlamda gergindir.İkinci planda olmayı sevmez onuruna düşkündür.büyüdüğü tabiatın.hırçın yapısı karakterinde gizlidir zaman zaman davranışlarına yansır.durağan olmayı sevmez hareketlidir.çalışarak dinlenir.
Çalışmak onun yaşam biçimidir.zorluklar karşısında,umutsuz,küskün değildir.Toprağın azlığı onu toprağa karşı tutkulu yapar.Toprak onun için çok anlamlıdır seller onu alıp götürdüğünde kızmaz alışkındır onu götürdüğü yerden sırtıyla yeniden oraya taşır adeta sulara meydan okurcasına onunla savaşır.Toprak ananın azlığı karadenizliyi gurbet çocuğu yapmıştır. Gurbette nasıldır ona bakalım.Gurbet onun için sadeca varolma savaşıdır.Doğduğu yerle asla mukayese edilmesini istemez,çalışkanlığı gurbette değişmez tıpkı doğduğu topraklarda verdiği mücadele gibidir. Başarılı olmasının sebebi burada yatmaktadır.Geleneklerine aşırı bağlılığı yüzünden çevresi tarafından tutucu gibi algılanır.Oysa sosyaldir yada sosyal olmak için mücadele eder bunu başarmak için zaman ayırır,maddi hiçbir fedakarlıktan kaçınmaz
Bunun örnekleri gittikleri yerlerde kurdukları vakıflar dernekler yada üyesi oldukları sivil kurumlardır. Buralarda hatırı sayılır yatırımlar yaparak o içindeki ilk olma tutkusunu gerçekleştirir.Boş zamanı yoktur zaman buldukça okumak yazmak horon oynamak spor yapmak onun tutkularındandır.Folklor vazgeçilmezlerinin başındadır Onu en iyi dinlendiren şey horondur, onu bazen kapalı bazen açık alanlarda görmek rastlantı değildir.Üstelik bu yorucu oyunu oynarken MANİ söylemeyi ihmal etmez mani karadenizin türkü harmanının temel taşıdır.edebiyatın en eski nazım biçimidir.Maniler karadeniz insanını en iyi tarif eden temel taşlarıdır.
Manilerin bir diğer adı dörtlemedir.maniler özgürlüğün ifadesidir.Çünkü her manide karadeniz insanının karakterini kişiliğini özgürlüğünü bulmak mümkündür.manileri müstehcenlikte,isyanda,yakınmada sevinçte tabiatta tasvirde hatta yergide bulmak mümkündür.Fıkraları manilerinin kopya edilmişidir oradada hiciv övgü yergi benzetme gibi edebi anlamları bulmak zor değildir.Hiçbirimiz iki cümle ile mutlu olamayız oysa karadeniz insanı bunu başarmıştır üstelik bunu tüm dünya insanının hizmetine sunmuştur. Karadeniz fıkraları dünyanın bütün dillerine çevirilmiş anlatılmakta ve insanları güldürmekte onlara hoş vakitler geçirtmektedir.
Kendisiyle dalga geçilmesini içine sindiremez çabuk parlar oysa fıkralarıyla kendisiyle kendi dalga geçer.Bu onun engin hoşgörüsünün ürünüdür.Karadeniz insanı sevinçle üzüntüyü harman yapıp yaşam biçimi haline getiren ender millettir.Oğlunu askere gönderirken bir yanda ağlaşır ötede horon oynar.yağmur yağarken,fındık toplarken nikahını kıyarken,kızını evlendirirken. Horon oynar. Horon sulhtur barıştır. Kavgalıların barıştığı halkadır horon.elele tutuşmak kopmayan tutkunluğunun birer halkasıdır.Sporda farklı değildir.
Trabzonsporu yaratan etken yukarıda saydığımız hasletlerin ürünüdür karadeniz insanının kıvrak zeka ve bedenidir.Buradaki başarıyı dünyanın takımlarında oynayan karadenizli çocukları örnek göstermek yeterlidir.türkiyenin önemli oyuncularının büyük çoğunluğu karadenizlidir.Karadeniz insanının en başarısız olduğu alan müzik sektörüdür.Ne yazıkki kolay para kazanma köşe kapmacılık bu sektörde fazlasıyla olduğu için karadenizli sanatçılar bunun dışında kalıp yöre müziğinin geriye düşmesine neden olmuştur.Bu kısır döngüde önüne gelen herkes söz yazarı besteci aranjör olmaya soyunmuş ve genelde başarısız olmuşlardır.
Oysa insanın aradığı o başarılı insanlara ne olduda müzikte yoklar diye sorası geliyor ama burada başkalarını asla suçlamamak gerek tüm sorumluluk medyanın hiçbir kıstas getirmeden önüne gelen herkesi ekranlara taşıyarak adeta dalga geçilmiştir bunların hepsinin reyting denen sanat düşmanı canavarı ayakta tutmak için yapılmıştır.Bu erozyonu ve yipranmayı sinemada,televizyon dizilerinde,fıkralarda,türkülerde söyleşilerde adeta günlük yaşam haline gelmiştir.Karadeniz aksanının kötü kullanılarak yansıtılması tüm karadenizlileri üzmektedir hatta kendilerini sorgulama noktasına getirmiştir.karadenizin dışındaki insanlar bu hoş ve güldüren aksandan yoksun bırakılmaktadır. Gülmek için anlatılan bir fıkrayı dinleyen karadenizli olmayan kişi ne söylendiğini anlamamaktadır.Özellikle görsel ve yazılı basın bu olgulara dikkat etmelidir. Gerekirse her yöreye özgü komite kurulmalı ve tüm eserler bu komite tarafından incelenmeli ve aslına uygun hale getirildikten sonra halkın beğenisine sunulmalıdır.
Fıkra: Kondöktör karadenizliye trende sorar? Posta treni biletiyle exprese binmişsin fark vereceksin Temel cevap verir:fark ödemem yavaş gidun
Fıkra: Rizeliler çinlilere savaş ilan ederler çine mektup yazarlar Çinliler mektubu okur rizeyi haritadadan bulur teklifi kabul ederler telgraf çekerler Rize eşrafı gelen telgrafı değerlendirmek için toplanır toplantı uzun sürer Dışarda bunalan halktan birisi içeri dalar nedir bu toplantı yoksa çinden korktunuzmi Ne korkmasi 1,5 milyar çinliyi nereye gömeceğumuzi tartişiyuruk onun için uzunsürdü. Fıkra: Pire hasta olan temeli yatakta sürekli rahatsiz eder. Temel Ula pire hasta değilsan yatağa ne işu var yok eğer hastaisen ziplayup durma.
|